در عالم سیاست چون عوالم دیگر مانند حوزه ورزش در تمامی رشته‌ها و در راس مدیریت‌ها، نزدیکان و اطرافیان فرد صاحب منصب چه مقدار می‌تواند در پیدایش دیدگاه‌ها و رویش نظرها و یا تغییر در نگرش‌ها و دیدگاه‌ها تا تاثیر گذار باشد.
اين امر، موضوعی نیست که به سهولت قابليت اندازه‌گیری یا پردازش آماری داشته باشد، اما آنگونه که می‌توان با حدس و گمان چنان تاثرات، تاثیرات و متاثرات پیرامونی را مورد تایید و یا تاکید قرار داد نمی‌توان در رد یا عدم تایید آن به یقین رسید! خواسته یا ناخواسته.
همراهی همسر محمدجواد ظریف در واپسین دور مذاکرات هسته‌ای در وین که در عین حال حساس‌ترین مقطع از این دور مذاکرات طولانی و فرسایشی با گروه 1+5 محسوب می‌شود بهانه‌ای است تا در این مورد به طور خاص، که همسران کاراکترهای سیاسی تا چه مقدار می‌توانند در حوزه کاری همسران صاحب منصب شان ایفای نقش کنند، از مناظر تاریخی و تجربی بازپرداخت شود..
کارشناسان علوم سیاسی، هرگونه کنش شحصیت‌های سیاسی و یا اساساً صاحبان مسوولیت را در امور حرفه‌ای خود متاثر از سه مولفه ذاتی، اکتسابی و پیرامونی می‌دانند که از آن‌ها با عناوین، آمادگی هوش ذهنی، آمادگی هوش اجتماعی و آمادگی هوش عاطفی نام می‌برند.
هوش ذهنی را که می‌باید در نبوغ، دانش و تجربیات علمی فرد جستجو کرد و هوش ذهنی اجتماعی که با توانایی ارتباطی فرد با جامعه و مقبولیت و محبوبیت او رابطه مستقیم دارد اما هوش ذهنی عاطفی همانا ارتباط فرد در مناسبات درون خانوادگی تعریف می‌شود که دارای ابعادی پنهان و شاید مهم‌ترین مولفه در عملکرد صاحبان مسوولیت‌های استراتژیک به شمار آید که کمتر بدان توجه یا پرداخته می‌شود.
به عنوان نمونه در ابعاد مهم بین المللی و در تاریخ ماندگار یک سیاستمدار مبارز و بزرگ حتا در ترسیم و تبيين چهره يك نسل و نژاد به نقش همسر يكي از نامداران معاصر در همين زمينه مي‌توان اشاره کرد و نام برد.
نقش همسر نلسون ماندلا
زماني كه دختر اول وینی مادیکیزلا دومین همسر نلسون ماندلا زمانی که دختر اول ۱۸ ماهه بود نلسون ماندلا به زندان افتاد و دوران طولانی حبسش در یک سلول انفرادی در جزیره روبن شروع شد. در دوره 27 ساله‌ي زندان، همسر ماندلا هر از چند ماهی تنها برای ساعتی می توانست به ملاقات او برود و از اتفاقات و رخدادهاي بيروني با خبرش كند.
نحوه انتخاب اخبار و اطلاعاتي كه همسر نلسون ماندلا براي شوهرش نقل مي‌كرد قطعاً در تصميمات مبارزاتي ثانوي ماندلا و ساخت جهان‌بيني جنبشي او مي‌توانست تأثيرگذار باشد. فارغ از اينكه دو سال پس از آزادي ماندلا از حبس 27 ساله‌اش روابط آن دو، دچار تنش شد و سپس به جدايي انجاميد!
نقش هوش ذهني عاطفي
اگر هوش ذهني و اجتماعی، دانش آکادمیک و تجربیات بين المللي را در كنار ديگر مولفه‌هاي يك ديپلمات موفق چون فن بيان، بردباري و تحمل و همچنان تسلط كافي و وافي به مباني و اصول سخنوري و مذاكرات به همراه با اطلاعات مكفي در حوزه كاري خود لازم و ضروري به حساب آيد، اما هرگز نمي‌توان از كنار تاثرات و تاثيرات و نقش و نقاشي‌هاي هوش “ذهن عاطفي” يك سياستمدار در مواجهه با رخدادها و تصميماتي كه مي‌گيرد به سهولت گذشت.
فراز و فرودها و همچنان صعود و سقوط‌های پر تعدادی را می‌توان در حیات سیاسی بسیاری از سیاستمداران ردیف کرد و از آن‌ها نام برد. فارغ از تاثیرات منفی نقش همسران در وجه شخصیتی همسران سیاستمدار خود چونان سیلویو برلوسکنی رییس دولت جنجالی ایتالیا در گذشته یا کارلا برونی همسر نیکلا سارکوزی رییس جمهور پیشین فرانسه که برای نخستین بار سند طلاق را در کاخ الیزه به نمایش در آورد، در این باره بسیار مي‌توان رمز گشایی کرد.
اما آنچه كه شاخصه و شاكله و هدف واكاوي اين موضوع شده است اين كه آيا رد پاي هوش “ذهن عاطفي” يك سياستمدار در تصميمات و برون داد فعاليت‌ها و كنش‌ها يا نه به طور قطع و يقين بل در ماسواي استراتژي‌هاي ترسيمي حزب يا گروه و يا حتي حاكميت در سگال و فكر جايگاه او مي‌توان اعتباري قائل شد يا خير!
در جريان ماوقع قرار گرفتن همسر
خواسته و ناخواسته _ به طور خاص _ یک سیاستمدار همچنان دیگر مردمان، در امور روزمره کاری و حرفه‌ای اش آیا نزدیک‌ترین همدم زندگی خود را در جریان ماوقع امور می‌گذارد یا نمی‌گذارد! و در ادامه آیا در برابر پرسش‌های احتمالی او سکوت مي‌کند! به قطع و یقین در چنین مواجهاتی، طبیعی است که مباحثات درون خانوادگی در مي‌گیرد و نظرات و دیدگاه هاي فراوان و متناقض و حتي متناسبي مطرح مي‌شود.
يك ديپلمات تنها در مناسبات رسمي و در چارچوب وظايف سازماني‌اش يك ديپلمات است، بدون ترديد اما هرگز نمي‌توان او را در مناسبات درون خانوادگي و در برابر پرسش‌ها و يا كنش‌هايش در برابر همسر يا ديگر اعضاي خانواده، او را يك ديپلمات با نمايه بيروني دانست.
او در آن محفل يك پدر شايسته و وظيفه‌شناس محسوب مي‌شود با تمامي شرح وظايف خانوادگي، نه به صرف مسئولي عالي‌رتبه و صاحب منصب! اما آن چه كه يك حقيقت روشن است تفاوت در شرح وظايف اوست با تاثيرات و تاثرات لاجرم.
همسران كاراكترهاي سياسي
نكته باريك‌تر از مو در همين بحث ظريف نهفته است كه در بسي موارد از مناظر محافل و كنشگران سياسي – مطبوعاتي عموماً مغفول مي‌ماند. همانطور كه نمي‌توان به قطع و يقين راي به تاثرات و تاثيرات نظر و ديدگاه‌هاي همسران كاراكترهاي سياسي در حوزه وظايف مختلفه و استراتژيك‌شان داد همان مقدار هم نمي‌توان در عدم تأثيرپذيري آنان با عنايت به اين واقعيت و نكته پنهان نظر داد و به سهولت از آن گذشت.
اين موضوع را همچنان مي‌توان در ديگر حوزه‌ها و فعاليت‌ها هم صادق دانست. اين كه يك وزير يا وكيل يا مربي ورزشي تا چه اندازه نظرات و عملكردش مي‌تواند متاثر از ارائه نقطه نظرات و ديدگاه‌هاي همسر او باشد.
مشورت گرفتن از همسر
به عنوان یک نمونه دیگر اما عینی و اعترافی این موضوع، از منصور پورحیدری سرمربی سابق باشگاه پر هواخواه استقلال و همچنان تیم ملی فوتبال می‌توان نام برد! همسری که یک کارشناس خبره و صاحب دانش آکادمیک در عرصه فوتبال و ورزش است.
سرمربی اسبق تیم های استقلال و ملی اذعان می کرد که در امور بسیاری از کار و مسوولیتش از همسرش مشورت می گرفت و اعتراف می‌کرد که همسرش در کارنامه دستاوردها و کارنامه کاریش نه فقط در مقام یک همسر خوب خانه بلكه در امورات فنی حرفه‌ای اش تاثیرات مستقیم داشت!
همسر عطاءاله مهاجراني
به ندرت اما همواره در حوزه کلان سیاسی وجود داشته‌اند زوج‌های از این دست که به گونه دیگری بر کار هم تاثیرگذار بودند. کاراکترهای که هم حرفه بوده و بلاتردید تاثیرگذارتر در امورات یکدیگر. بیل و هیلاری کلینتون در آمریکای معاصر و دکتر عطاالله مهاجرانی و دکتر جمیله کدیور در عرصه سیاسی در سال‌های نه چندان دور در ایران، از نمونه‌های این گونه تاثیرات و تاثرات و متاثرات می‌توان نام برد. که سالیانی بر مصدر تصمیم گیری‌های مهم به ایفای نقش پرداختند و جامعه و جهانی را همچنان متاثر از هوش ذهنی عاطفی خود!
اينگونه است كه مي‌بايد نقش همسران شخصيت‌هاي سياسي را در چرخه عملكردها، راهبردي و مهم دانست. همسراني كه با هوش ذهني، هوش اجتماعي و هوش تخصصي متأثر از هوش ذهن عاطفي، تصميماتي اتخاذ يا ره‌يافت‌هايي را پي مي‌گيرند.
اگر چه اين اتفاق را نمي‌توان به صرف، اتفاقي نامبارك دانست اما نمي‌توان تاثيرات و تاثرات متقابل يك زوح كه يكي در حوزه كلان اجتماعي و ديگري در حوزه مناسبات درون خانوادگي مشغول فعاليت است، ناديده گرفت. يك ديپلمات همان مقدار كه كنش‌هاي سياسي‌اش مي‌تواند متأثر از نقطه نظرات همسرش قرار گيرد، همان مقدار همسرش نيز كه شايد در مواجهات درون خانوادگي متاثر از الگوي شخصيتي همسر ديپلماتش برخوردار از آرايه‌هاي ديپلماتيك شود.
چه بسي همان اندازه با پديدآيي تعارضاتي در ديدگاه‌هاي متأثر از تفاوت در انديشگان سياسي موجبات تنش در این‌باره باشد. نسبت فامیلی برادران لاریجانی که دو تن از آنان از روسای دو قوه از ارکان مهم حکومتی کشور ما محسوب می‌شوند با تجمیع برادر سومی که در راس معاونت حقوق بشری قوه قضایه قرار دارد مقایسه شود با تعارض اقوال و احوالات فکری و اندیشگی داماد نامدار خانوادگی شان، جناب آقای دکتر علی مطهری! داماد خاندانی که در افتراقی عمیق از دیدگاه ها و رویکردهای سیاسی با بستگان سببی خود به تباین و در تعارض است.
آیا می‌توان تصور کرد که این خاندان مشهور در گفت و شنودها و اقوال و احوالات دورهمی و یا دور سفره ای در مهمانی‌های درون خانوادگی با مناسبات و مصافه‌های مواجهه نشوند و درباره موضوعات مهم کشوری و لشکری، مسایل استراتژیک نقطه نظرات و دیدگاه‌های مطرح نکنند؟ به گمان آسان و به تصور ساده این چنین خواهد بود و لاجرم تاثرات و تاثیرات و متاثراتی متقن !
رضا. ط. جلودارزاده