آثارآستروفيزيك در قرآن

مقدمه
قرآن تنزيل حكيمي است كه تمام ابعاد هستي را در بردارد. با پيشرفت علم و آگاهي اين ابعاد متفاوت مشهود مي شود. تدبر در انطباق قرآن و علم امروز امري واجب بر دانشمند مسلمان است تا حقانيت اين كتاب آسماني امكانات تعالي را براي انسان سرگشته قرن 21 فراهم آرد. “آيا در قرآن تدبر نمي‌كنند يا بر دلهايشان قفل است.” (سوره محمد آيه 24) (1)

يكي از آيات قرآن كه از خلقت آسمان ها و زمين و تشابه موجود در آنها آگاهي مي دهد در بخش اول آيه 12 سوره طلاق است:

“الله الذي خلق سبع سموات و من الارض مثلهن ينزل الامر بينهن” ترجمه آيه چنين است: “خداوندي كه آفريد هفت آسمان را و زمين را چونان آسمان و امر در ميان آنها نازل مي شود. (1)

ابتدا به هفت آسمان از ديدگاه دانشمندان اسلامي نظر مي‌افكنيم.

خوارزمي (متوفي به سال 387 هـ.ق) در مفاتيح العلوم در باب ششم مي‌نويسد. دوران آسمان را فلك گويند و اين معني به سخن منجمان شباهت دارد زيرا آنان سماوات را افلاك مي‌نامند و به عقيده آنان تمام آسمان و افلاك در حال دوران و گردش است. (منظور هفت سياره منظومه شمسي است). در علم نجوم آسمان را فلك نيز مي خوانند. (2)

فلك سرگشته از وي در تكاپوست

هوا در دل به اميد يكي اوست (3)

آسيا آساست ناسايد دمي

آسمان زان است نام اوهمي(4)

مي‌دانيم كه بشر بعد از پيشرفتهاي فضايي از دهه 60 به بعد به اطلاعات جديدي از سيارات نظير ماه و مريخ دست يافت. منجمله اينكه سطح ماه و مريخ از خاك تشكيل شده است. در سال 1961 فرستاده شدن آپولو به ماه به تهيه نقشه زمين شناسي ماه با استفاده از عكس و تلسكوپ كمك كرد. بعد از “آپولو” فضاپيماهاي “لونا” به ماه فرستاده شدند و در سال 1972 نمونه‌هايي از خاك ماه را به زمين آوردند و اولين تصاوير مريخ از نزديك در سال 1975 گرفته و از خاك مريخ نمونه برداري شد. (5 و 6)

از سويي ديگر استفن ويليام هاوكينگ در كتاب خود تحت عنوان A Brief History of Time

كه در ترجمه فارسي “تاريخچه زمان” نام گرفته است. به طبقه‌بندي جديد سحابي‌ها اشاره مي‌كند و بيان مي‌دارد كه ادوين پاول هابل با دلايل اساسي ثابت نمود كه قوانين فيزيك در خارج از سحابي‌ها شبيه همان قوانين فيزيك جاري در كره زمين است يا در اصطلاح خود وي “اصول يكساني طبيعت” اثبات مي‌شود. (7)

مي‌دانيم كه يكي از مباني آگاهي از علوم قرآني تفسير و تاويل است كه با سئوالات اصحاب از حضرت محمد (ص) شكل گرفت و در پي آن صحابه به تفسير و تاويل آيات شهره شدند. (8)

عبدالله بن عباس پسرعموي حضرت رسول اكرم (ص)‌، از ياران و اصحاب آن حضرت است. او به تفسير قرآن در ميان صحابه مشهور است. وي در جواب تفسير اين آيه گفت: “اگر من اين آيت تفسير كنم خلق مرا جز كافر نخوانند”.

در اين بين شيخ شبستري به حديثي از ابن عباس اشاره دارد؛

بيان مثلهن از ابن عباس شنو پس خويشتن را نيك بشناس

با كمي تامل در مي‌يابيم او از تاويل هفت آسمان خبر داشت (از طريق كشف و شهود) اما چون اذهان آمادگي پذيرش علم او را نداشتند او از تفسير ابا كرد. تكفير سابقه ديرينه دارد.ابن عباس آگاه بود ولي ابراز نكرد.

زيركان كه موي ها بشكافتند علم هيئات را به جان دريافتند (10)

هم چنين در تاويل اين آيه سخن عين القضات را در كتاب تمهيدات و آثار علم تاويل مشاهده مي‌كنيم؛كه مي‌نويسد: «محبان او، جمله اسرار در اين آيت بازيابند كه “الله الذي خلق سبع سموات و من الارض مثلهن ينزل الامر بينهن” » (9)

نتيجه‌گيري

“الله الذي خلق سبع سموات و من الارض مثلهن ينزل الامر بينهن”

“خداوندي كه آفريد هفت آسمان را و زمين را چونان آسمان و امر در ميان آنها نازل مي شود”

علوم قرآني ازلي است و مي‌بينيم كه با پيشرفت علم قابل اثبات است. اثبات تشابه قوانين فيزيكي در سياره زمين و قوانين فيزيك در خارج از سحابي‌ها كه استفن هاوكينگ در كتاب خويش بدان اشاره ميكند و كشف خاك به روي آسمان يعني سيارات ديگر نظير ماه و مريخ كه در سفرهايي فضايي و توسط فضا پيماها به دست آمده (مشابه خاك روي زمين‌) همه به نوعي در تبيين مفاهيم اين آيه شريف قرآن اشاره مي‌كند كه در واقع از موارد تطبيق علم آستروفيزيك با آگاهي قرآني است.

اما دلهاي پاك نياز به اثبات علمي ندارند‌، آن را مي‌پذيرند و خداوند هم چشم دلشان را براي ديدن حقيقت مي‌گشايد. عرفان حقيقي به صورت احاديث متقن راهنماي ما مي‌شوند كه علم امروز آن را نوآوري و خلاقيت مي‌نامند. آنچه در علم اعصاب فعال شدن نيم كره راست مغز ناميده مي‌شود و در عرفان ايران كشف و شهود راستين نام دارد.

الذی علم بالقلم، علم الانسان ما لم يعلم (آيات 4 و5 سوره علق)

منابع
1. قرآن مجيد
2. سهروردي داناي حكمت باستان – كاظم محمدي وايقاني انتشارات پازينه 1385
3. مثنوي گلشن راز شيخ محمود شبستري، انتشارات الهام، 1376.
4. فرهنگ اساتيد، دكتر محمدجعفر ياحقي، انتشارات سروش، 1375.
5. http.//fa.wikipedia.org
6. http://020.ir.
7. تاريخچه زمان، استفن ويليام هاوكينگ ترجمه حبيب‌اله دادفرما و زهره دادفرما‌، سازمان انتشارات كيهان
8. فصلنامه فكر و نظر، سال سوم، شماره چهارم و پنجم، 1386
9. تمهيدات ابوالمعالي عبدالله عين القضا همداني – انتشارات منوچهري 1377
10. مثنوي‌، دفتر پنجم، بيت2762

نويسندگان:
اكرم جهانگير: عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي ارتش (بازنشسته)
فرزانه مفتون*: دانشيار پژوهشي پژوهشكده علوم بهداشتي جهاد دانشگاهي
*نويسنده رابط؛آدرس: تهران، خيابان انقلاب، خيابان فلسطين جنوبي، خيابان شهيد وحيد نظري، پلاك 23 (51 قديم)، پژوهشكده علوم بهداشتي جهاد دانشگاهي تلفن : 9 -66951877
Fmaftoon5@gmail.com